ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
ΓΕΝΙΚΑ
Η Εθνοφυλακή (militia) ή Εθνοφρουρά (National Guard) είναι ένας θεσμός ο οποίος έχει μεγάλη διάδοση τόσο σε επίπεδο κρατών, όσο και σε διαχρονική διάρκεια. Πάντοτε, όλα τα κράτη επιδίωκαν την αύξηση αριθμητικά των Ενόπλων τους Δυνάμεων μέσω της στρατολογίας/κινητοποίησης ελαφρά εξοπλισμένων τμημάτων, αποτελούμενων από κατοίκους των πόλεων ή της υπαίθρου. Τα σώματα αυτά διακρίνονταν για τον πληρέστερο ή μη στρατιωτικό χαρακτήρα της οργάνωσής τους.
Η πρώτη τους εμφάνιση, ως οργανωμένων στρατιωτικά τμημάτων και σε βαθμό που να παραπέμπει στην σημερινή στρατιωτική μορφή και οργάνωση των αντίστοιχων τμημάτων, μπορεί να θεωρηθεί ότι παρατηρήθηκε κατά την ύστερη Βυζαντινή εποχή. Πράγματι, τόσο λόγω της στρατιωτικής/διοικητικής οργάνωσης της Αυτοκρατορίας σε “Θέματα” (δηλ σε μεγάλες αυτοτελείς περιφέρειες), όσο και στο κοινοτικό αυτοδιοικητικό σύστημα των επιμέρους κοινοτήτων, στην διάταξη μάχης του βυζαντινού στρατού συμπεριλαμβάνονταν “τοπικά” στρατεύματα, ιδίως σε συνοριακές περιοχές, όπως η Καππαδοκία (η αμέσως προς Βορράν της οροσειράς του Ταύρου, περιοχή, που συνόρευε με το Χαλιφάτο της Δαμασκού).
Πράγματι, οι Καππαδόκες γεωργοί ήταν οργανωμένοι σε Τάγματα, αποτελούσαν δε το μείζον τμήμα του κορμού του Πεζικού κατά τις εκστρατείες των αυτοκρατόρων στις συνοριακές περιοχές, αφού οι κεντρική αυτοκρατορική διοίκηση συνεισέφερε συνήθως τις δυνάμεις του βαριά εξοπλισμένου ιππικού. Το ηθικό και η εκπαίδευσή αυτών των τοπικά διαμενόντων και επιστρατευομένων τμημάτων ήταν σε πολύ υψηλό επίπεδο. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί η εξαίρετη στάση που τήρησαν κατά την μάχη του Μαντζικέρτ, όπου διατήρησαν τις θέσεις τους επί αναπεπταμένου πεδίου, μη παρέχοντος ουδεμία κάλυψη, κατόρθωσαν δε να συμπτυχθούν πλήρως συντεταγμένα, ακόμα και μετά την αιχμαλωσία του Ρωμανού του Δ’, αλλά και την εγκατάλειψή τους από το Αυτοκρατορικό Ιππικό που βρισκόταν σε εφεδρεία.
Στην νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία μπορούν να επισημανθούν σπουδαία και σημαντικά παραδείγματα “Εθνοφρουρών/Εθνοφυλακών” , οι οποίες επέδειξαν αξιόλογη πολεμική δράση, επιτυγχάνοντας σημαντικές νίκες οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις ανέτρεψαν την ροή της Ιστορίας. Το χαρακτηριστικότερο τέτοιο παράδειγμα, ήταν οι Ελβετοί χωρικοί, οι οποίοι για πρώτη φορά οργανώθηκαν εκ των ενόντων σε στρατιωτικά τμήματα, προκειμένου ν’ αντιμετωπίσουν τις εισβολές επίδοξων κατακτητών της ορεινής χώρας τους, και συγκεκριμένα των Αψβούργων της Βιέννης (οι οποίοι ετύγχαναν και επικυρίαρχοί τους, κατά τα τότε φεουδαρχικά ειωθότα της Δ Ευρώπης), αλλά και των Δουκών της Βουργουνδίας, οι οποίοι επίσης εποφθαλμιούσαν τα εδάφη των ελβετικών καντονιών. Και ενώ η ήττα των Αψβούργων ήταν μεν αρκούντως σημαντική, και οδήγησε στην αποτίναξη του ελέγχου τους επί των Καντονιών, η αντίστοιχη ήττα των Βουργουνδών ήταν τόσο συντριπτική ώστε οδήγησε στην ίδια την κατάλυση του Δουκάτου της Βουργουνδίας, αφού ο ίδιος ο Βουργουνδός Δούκας σκοτώθηκε επί του πεδίου της Μάχης, όντας δε άτεκνος, το Δουκάτο του απορροφήθηκε από το Βασίλειο της Γαλλίας.
Φυσικά, το διαχρονικά σημαντικότερο παράδειγμα Εθνοφυλακής/Εθνοφρουράς είναι αυτό της Αμερικανικής Εθνοφρουράς, ο θεσμός της οποίας είναι βαθύτατα συνυφασμένος με την ιστορική συνείδηση των αμερικανών πολιτών, αλλά και την καθημερινή κοινωνική πραγματικότητά τους. Η Εθνοφρουρά, είναι από τους παλαιότερους θεσμούς του αμερικανικού κράτους, αφού η πρώτη ίδρυση της ανάγεται στο έτος 16074, οπότε και οι τότε άποικοι οδηγήθηκαν στον σχηματισμό της, προκειμένου να εξασφαλίσουν την αυτοπροστασία τους είτε από τους ιθαγενείς, είτε από πειρατές, είτε από εχθρικές προς την Βρετανία (της οποίας αποτελούσαν πολίτες) δυνάμεις, και ιδίως τους Γάλλους του τότε γαλλικού Καναδά αλλά και τους Ισπανούς. Αυτές οι πολλαπλές απειλές, οι οποίες συνεχίστηκαν και μετά την ίδρυση του αμερικανικού κράτους, οδήγησαν συν τω χρόνω στον μετασχηματισμό της Εθνοφυλακής σε έναν αξιόμαχο καθαρά στρατιωτικό οργανισμό, ο οποίος απετέλεσε ουσιαστικά και τον πυρήνα σχηματισμού του αμερικανικού στρατού, αφού όταν εν τέλει οι άποικοι εξεγέρθηκαν κατά των Βρετανών το 1776, οι πρώτες διαθέσιμες δυνάμεις ήταν αυτές των Εθνοφυλάκων, των επονομαζόμενων “minutemen”, δηλαδή ανθρώπων “του λεπτού”, οι οποίοι ονομάστηκαν έτσι, ακριβώς λόγω της άμεσης ετοιμότητας συγκέντρωσης και ανάληψης δράσης προς αντιμετώπιση κάθε απειλής. Ένα χαρακτηριστικό, που είχε προκύψει κυρίως από τις πολεμικές μεθόδους των ιθαγενών της Αμερικής, οι οποίοι εξαπέλυαν αιφνιδιαστικές προσβολές στους αγροτικούς/ημιαστικούς οικισμούς των αποίκων, γεγονός το οποίο επέβαλε την άμεση ετοιμότητα των κατοίκων. Άλλωστε, ένας από τους λόγους σχηματισμού της Εθνοφυλακής, ήταν και το γεγονός ότι οι Βρετανοί, όντες κυρίως ναυτική πολεμική δύναμη, δεν διατηρούσαν μεγάλες χερσαίες στρατιωτικές δυνάμεις, επικεντρωνόμενοι, ειδικά στις υπερπόντιες κτήσεις τους, στην συγκρότηση ισχυρών ναυτικών μοιρών, με αποσπάσματα πεζοναυτών, προκειμένου να πλήττουν τους εχθρούς τους σε νευραλγικά σημεία (όπως πχ οι πλούσιες ισπανικές κτήσεις της Καραϊβικής).
Η επιλογή αυτή άφηνε τους αποίκους εκτεθειμένους στις εχθρικές επιθέσεις, αλλά από την άλλη μεριά τους επέτρεπε να οργανώσουν τα δικά τους στρατιωτικά τμήματα. Η Εθνοφρουρά σήμερα, έχει εξελιχθεί σε έναν παράλληλο στρατιωτικό μηχανισμό, ικανό να χρησιμοποιηθεί σε πληθώρα αποστολών, ακόμη και εκτός αμερικανικού εδάφους. Διαθέτει δύο κλάδους, χερσαίο και αεροπορικό, έχει δε συμβάλει τα μέγιστα στην λειτουργία του αμερικανικού κράτους, αφού πέραν των όποιων πολεμικών αποστολών, έχει συνδράμει πλείστες φορές στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών (δασικές πυρκαϊές, πλημμύρες, καταστροφές από ανεμοστροβίλους). Ακόμη μια συνεισφορά της, είναι αυτή σε περιπτώσεις έκρυθμων εσωτερικών καταστάσεων, από πλευράς αντιμετώπισης οχλοκρατικών εκδηλώσεων, και τήρησης της δημίσιας τάξης. Ουσιαστικά, αποτελεί τον ένοπλο βραχίονα της κάθε Πολιτείας, ευρισκόμενη υπό τις διαταγές του Κυβερνήτη, ο οποίος δύναται να την ενεργοποιεί όταν παραστεί η όποια ανάγκη. Χαρακτηριστικό αυτού, είναι η μόλις προ ημερών αποστολή Εθνοφρουρών για επιτήρηση των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού, και περιορισμό της λαθρομετανάστευσης. Η ενέργεια αυτή έλαβε χώρα κατόπιν προφορικής επιθυμίας του Αμερικανού Προέδρου κ Τράμπ, για ανάπτυξη μέχρι και 4000 Εθνοφρουρών στα σύνορα. Οι πρώτες Πολιτείες που ανταποκρίθηκαν ήταν η Καλιφόρνια, η οποία συμφώνησε να αναπτύξει 400 Εθνοφρουρούς, η Αριζόνα 225 και το Τέξας άλλους χίλιους και πλέον.
Η Εθνοφρουρά, αν και ως θεσμός υπάγεται κατ’ αρχήν στους Κυβερνήτες των Πολιτειών, σε ομοσπονδιακό επίπεδο εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Άμυνας, όπου λειτουργεί και αρμόδια Διεύθυνση, η οποία επιβλέπει και συντονίζει το έργο των επιμέρους πολιτειακών Εθνοφυλακών. Χαρακτηριστικό της σημασίας που αποδίδει το Πολιτειακό και Στρατιωτικό Σύστημα των ΗΠΑ, είναι το γεγονός ότι ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Εθνοφρουράς του Αμερικανικού ΥΠΕΘΑ είναι αντιστράτηγος (“four star general”), ο οποίος μάλιστα μετέχει του αμερικανικού ΣΑΓΕ (Joint Chiefs of Staff). Τέλος, αξίζει ν’ αναφερθεί ότι οι αμερικανικές ΕΔ, επιθυμώντας να τιμήσουν την ιστορική μνήμη των προγόνων τους, ονόμασαν ήδη από δεκαετίες, τους βαλλιστικούς πυραύλους που αποτελούν το κύριο όπλο πυρηνικής αποτροπής, με την ονομασία “Minutemen”, θέλοντας να τιμήσουν την ετοιμότητα των αντίστοιχων Εθνοφρουρών της περιόδου της αμερικανικής επανάστασης, αλλά και να υποδηλώσουν την υψηλή ετοιμότητα ανταπόκρισης προς υπεράσπιση της Πατρίδος.
