Ο Ζάλευκος ήταν νομοθέτης, έζησε τον 7ο π.Χ. αιώνα στους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας. Η Αθηνά κατά την παράδοση του υπαγόρευσε τους νόμους την ώρα που κοιμόταν. Ίσως ανήκε στον κύκλο των Πυθαγορείων. Δυστυχώς δεν σώθηκε ούτε ένα αυθεντικό απόσπασμα από το νομοθετικό του έργο. Πάντως, σύμφωνα με μεταγενέστερους συγγραφείς, στο Ποινικό δίκαιο καθιέρωσε την αρχή του αντιπεπονθότος (της ανταπόδοσης). Ως προς το φόνο δεν πρόβλεψε ιδιαίτερες ρυθμίσεις, καθώς εθεωρείτο ιδιωτική υπόθεση που αφορούσε τον οίκο του θύματος. Η νομοθεσία του αποτελεί την πρώτη, στον ελληνικό κόσμο αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο, επισημοποίηση μιας εξουσίας, που βασίστηκε στο συμβιβασμό ετερόκλητων κοινωνικών δυνάμεων, και βεβαίως απετέλεσε το προοίμιο της Ρωμαϊκής νομοθεσίας και της Δωδεκαδέλτου. Ο Ζάλευκος είχε ορίσει ότι ένας ειδικά εξουσιοδοτημένος λειτουργός, ο αποκαλούμενος “Κοσμόπολις”, θα ήταν μοναδικός αρμόδιος για την ερμηνεία του νόμου. Όταν όμως κάποιος πολίτης θα έκρινε ότι η ερμηνεία του Κοσμόπολι ήταν λαθεμένη, είχε κάθε δικαίωμα να καταφύγει στους «Χίλιους» και να ζητήσει να αποφασίσουν πάνω στη διαφωνία. Αν δεν τους έπειθε, ο πολίτης θανατωνόταν αυτοστιγμεί, ενώ αν τους έπειθε, η ίδια τύχη επιφυλασσόταν για τον άτυχο Κοσμόπολι. Με το σύστημα αυτό πιστευόταν ότι έτσι εξασφαλιζόταν η σωστή ερμηνεία του νόμου από τον Κοσμόπολι, αλλά και ο σεβασμός της ερμηνείας αυτής από τους πολίτες.
Στο χώρο της απονομής της Δικαιοσύνης, η επέμβαση του Ζάλευκου ήταν αποφασιστική και πολύτιμη. Ο δικαστής εστερείτο της εξουσίας να επιβάλλει αυθαίρετα όποια ποινή ήθελε για συγκεκριμένο έγκλημα και περιορίζετο στο να τιμωρεί όπως όριζε ο νόμος. Το κάθε έγκλημα είχε μια συγκεκριμένη «ποινική διατίμηση», ώστε ο κολασμός να είναι ανάλογος και να αποφεύγονται οι αυθαιρεσίες. Κάποτε κατηγορήθηκε ο γιος του Ζάλευκου για μοιχεία και καταδικάστηκε σε τύφλωση. Λέγεται ότι, ο μεγάλος νομοθέτης δεν απαίτησε χάρη για το παιδί του, εκμεταλλευόμενος το κύρος του, αλλά απλώς ζήτησε το ένα μάτι να αφαιρεθεί από τον ίδιο!
Εκεί, τότε και ο άλλος πρωτοποριακός νομοθέτης, Χαρώνδας, από την Κατάνη της Σικελίας. Έχει διασωθεί ένα μεγάλο τμήμα του νομοθετικού του έργου μέσα από αναφορές αρχαίων συγγραφέων. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους νομοθέτες της αρχαιότητος.
Σύμφωνα με το νόμο του περί παιδείας και εκπαιδεύσεως των νέων, η πόλις ανελάμβανε τη δαπάνη και τη φροντίδα για τη δωρεάν εκπαίδευση όλων των νέων της πόλεως!
Ο νόμος περί συκοφαντίας όριζε ότι όποιος είχε κριθεί ένοχος τον στεφάνωναν με μυρίκη και τον περιέφεραν στην πόλη, για να δείχνουν σε όλους τους συμπολίτες ότι ο ένοχος κατείχε το έπαθλο της πονηριάς. Πολλοί κατέληγαν σε αυτοκτονία.
Απαγόρευσε, με το νόμο περί “κακομιλίας”, τη φιλία και τον συγχρωτισμό των πολιτών με ανθρώπους αποδεδειγμένα κακούς και διεφθαρμένους και θέσπισε σχετικές δίκες περί κακής συναναστροφής
Με νόμο για την προστασία των ορφανών, ο Χαρώνδας έδειξε σοφή και πρωτοποριακή νομοθετική σκέψη
Για δε τους λιποτάκτες και τους φυγόστρατους, ο νόμος του Χαρώνδα παρέπεμπε σε θανατική ποινή και της υποχρεωτικής παραμονής στην αγορά επί τριήμερο φορώντας γυναικεία φορέματα.
Ακόμα, είχε θεσπίσει νόμο περί διασώσεως των Νόμων: Κάθε πολίτης, ο οποίος νόμιζε ότι κάποια διάταξη ήταν άδικη και έπρεπε να αλλάξει, ήταν υποχρεωμένος να κάνει την εισήγηση της τροπολογίας του ενώπιον του λαού, έχοντας περασμένη στον λαιμό του μία θηλιά και την οποίαν θα εξακολουθούσε όρθιος να φέρει στον λαιμό του μέχρι ο λαός να αποφανθεί.. Αν η συνέλευση του λαού δεχόταν την τροπολογία, ο πολίτης θα ελευθερωνόταν και η τροπολογία θα γινόταν νόμος της πόλεως. Αν όμως απορριπτόταν η εισήγησή του, έπρεπε ο λαός να τραβήξει τη θηλιά και ο εισηγητής να πεθάνει!
Ο Χαρώνδας κάποια μέρα που βρισκόταν στην ύπαιθρο φέροντας και το ξίφος του εξ αιτίας των ληστών, ειδοποιήθηκε να σπεύσει στην λαϊκή συνέλευση επειδή γινόταν ταραχές. Ως νομοθέτης και εγγυητής του πολιτεύματος ήταν αρμόδιος για την επίλυση τέτοιων διαφορών και ως ιερό και σεβάσμιο πρόσωπο ο ενδεδειγμένος για τον κατευνασμό των πνευμάτων. Έσπευσε λοιπόν και ζήτησε να μάθει τα αίτια της αναταραχής, χωρίς να προσέξει, πάνω στη βιασύνη, ότι έφερε ακόμη μαζί του ζωσμένο στη ζώνη το ξίφος του!
Κατηγορήθηκε αυτοστιγμεί ότι κατέλυσε ο ίδιος το νόμο του! Ο Χαρώνδας τότε, γνωρίζοντας ότι κανείς δεν μπορούσε να δικάσει τον νομοθέτη, αλλά και ότι όλοι θα έπρεπε να είναι υπάκουοι απέναντι στους νόμους, με πρώτον τον άνθρωπο που νομοθετούσε και ο οποίος έδινε το παράδειγμα στους άλλους, συνειδητοποιώντας ότι προσήλθε οπλισμένος, που απαγορευόταν στη συνέλευση, απάντησε: «Μα τον Δία, εγώ ο ίδιος θα αποκαταστήσω το νόμο»! Και βγάζοντας το ξίφος του, μπρός στα έκπληκτα βλέμματα των συμπολιτών του, έβαλε τέλος στη ζωή του. Σφράγισε έτσι με την τελευταία πράξη του τους νόμους τους οποίους θέσπισε, γενόμενος με τη θυσία του λαμπρό παράδειγμα ήθους και συνέπειας.
Ας κάνομε ένα ιστορικό άλμα μερικών πολλών αιώνων.
Στις 10 Δεκεμβρίου 1948, η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υιοθετείται από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Είναι σημαντικό ότι καμία από τις χώρες που αντιπροσωπεύονταν στη Γενική Συνέλευση δεν ψήφισε εναντίον. Υπήρξαν οκτώ αποχές, όλες από τις χώρες του Σοβιετικού μπλόκ. Αλλά και αυτές που απείχαν από την τελική ψηφοφορία, είχαν συμμετάσχει και συνεργαστεί στις ενδιάμεσες διαδικασίες της σύνταξης. Ήταν μια εποχή, μετά τον Β’ΠΠ, όπου ο κόσμος είχε χωριστεί σε Δυτικό και Ανατολικό, και το ότι είχε βρεθεί ένας κοινός τόπος επί της ουσίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα.
Είχε επιτευχθεί η αναγνώριση της σύμφυτης αξιοπρέπειας καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων όλων των μελών της ανθρώπινης οικογένειας, που αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο.
Είχε αναγνωριστεί ότι η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδηγούν σε πράξεις βαρβαρότητας που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και ότι η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα απολαμβάνουν την ελευθερία του λόγου και της πίστης, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, συνιστά την ύψιστη επιδίωξη του ανθρώπου.
Είχε εμπεδωθεί η ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε το άτομο να μην αναγκάζεται να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυραννίας και της καταπίεσης, (ούτε προφανώς και στην απεργία πείνας!).
Πιό συγκεκριμένα η Διακήρυξη αναγνώριζε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι,
Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια.
Κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας ή καταναγκαστικής εργασίας.
Κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε σκληρή, απάνθρωπη, ταπεινωτική μεταχείριση ή ποινή. (Δεν έχομε καταλάβει, κατά ποία έννοια η αναγκαστική σίτιση ενός απεργού πείνας συνιστά βασανιστήριο!)
Κάθε άτομο, όπου και αν βρίσκεται έχει δικαίωμα, να γίνεται σεβαστό από το νόμο, (αφού βέβαια επιλέξει την προσφυγή στο νόμο!).
Όλοι είναι ίσοι απέναντι στο νόμο και έχουν εξίσου δικαίωμα στην προστασία του νόμου, χωρίς καμιά απολύτως διάκριση, (Μια εξαίρεση για κάποιον, λόγω απεργίας πείνας, δεν συνιστά κατάφωρη αδικία για τους υπόλοιπους;)
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να ασκεί αποτελεσματικά ένδικα μέσα στα αρμόδια εθνικά δικαστήρια κατά πράξεων που παραβιάζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα που του αναγνωρίζουν το Σύνταγμα και ο νόμος, (Έχει απλώς το δικαίωμα, δεν τον υποχρεώνει κανείς. Ο οποιοσδήποτε εκβιασμός θα είναι επιλογή του και θα είναι υπόλογος για τις όποιες συνέπειες ή αποτελέσματα!)
Κανείς δεν μπορεί να συλλαμβάνεται, να κρατείται ή να εξορίζεται αυθαίρετα.
Κάθε άτομο δικαιούται ισονομία, σε μια δίκαιη και δημόσια δίκη από δικαστήριο ανεξάρτητο και αμερόληπτο, που θα αποφασίσει για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και για το βάσιμο της κατηγορίας εναντίον του. (Ποιός εχέφρων πολίτης δεν αναγνωρίζει ότι οι πρωτεργάτες της 17 Νοέμβρη είχαν μία δίκαιη δίκη!)
Όποιος κατηγορείται για ποινικό αδίκημα πρέπει να θεωρείται αθώος, μέχρι να διαπιστωθεί η ενοχή του σύμφωνα με το νόμο, σε δημόσια δίκη κατά την οποία θα έχουν εξασφαλιστεί όλες οι απαραίτητες για την υπεράσπισή του εγγυήσεις. (Γνωρίζουμε όλοι ποιοί ήταν οι υπερασπιστές τους, και ποιοί, και σήμερα ακόμα, οι πολιτικοί συνήγοροί τους!)
Κανείς δεν μπορεί να καταδικαστεί για πράξεις ή παραλείψεις οι οποίες κατά τον χρόνο που τελέστηκαν δε συνιστούσαν αξιόποινο αδίκημα κατά το εθνικό ή το διεθνές δίκαιο. Ούτε μπορεί να επιβληθεί ποινή βαρύτερη από εκείνη που ίσχυε κατά το χρόνο που τελέστηκε η αξιόποινη πράξη.
Κανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία του, ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής του. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους. (Ποιος αμφισβητεί την αξιοπρεπή στάση της κοινωνίας απέναντι στους επαγγελματίες δολοφόνους της παρέας του Γιωτόπουλου και του Λάμπρου, και ποιος δεν θαυμάζει τη στάση των συγγενών των θυμάτων!)
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα και να εκλέγει τον τόπο διαμονής του στο εσωτερικό ενός κράτους. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να εγκαταλείπει οποιαδήποτε χώρα, ακόμη και τη δική του, και να επιστρέφει στη χώρα του. (Ακόμα και ο καταδικασθείς δολοφόνος να επισκέπτεται, ως αδειούχος, τον τόπο του εγκλήματος!)
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα λόγω διωγμών να ζητά άσυλο και να του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες. Κανείς δεν μπορεί να επικαλεστεί αυτό το δικαίωμα σε περίπτωση δίωξης που δεν εδράζεται σε πολιτικούς λόγους ή για ενέργειες αντίθετες προς τους σκοπούς και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών.
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα σε μια ιθαγένεια. Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιθαγένειά του, ούτε το δικαίωμα να αλλάξει ιθαγένεια.
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία για αλλαγή θρησκείας ή πίστης, όπως και την ελευθερία να εκδηλώνει τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις .
Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει το να εκφράζει τις απόψεις του χωρίς να υφίσταται δυσμενείς συνέπειες καθώς και το να αναζητά, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης και οπουδήποτε στον κόσμο.
Το άτομο έχει υποχρεώσεις απέναντι στην κοινότητα μέσα στο πλαίσιο της οποίας και μόνο είναι δυνατή η ελεύθερη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Το άτομο κατά την άσκηση των δικαιωμάτων του και την απόλαυση των ελευθεριών του στους μόνους περιορισμούς που πρέπει να υπόκειται είναι αυτοί που ορίζονται από τους νόμους, με αποκλειστικό σκοπό την εξασφάλιση της αναγνώρισης και του σεβασμού των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων ανθρώπων και της ικανοποίησης των δίκαιων απαιτήσεων της ηθικής, της δημόσιας τάξης και της εν γένει ευημερίας σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Δεν θυμάμαι αν στα παραπάνω προβλέπεται ότι ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιεί το 45άρι του για να επιβάλλει τις αρρωστημένες αντικοινωνικές απόψεις του και πολύ περισσότερο για να ικανοποιήσει τα αιμοβόρα ένστικτά και τις ζηλόφθονες τάσεις που τον διατρέχουν,
Ούτε είδαμε πουθενά, ότι το οποιοδήποτε κράτος δικαίου υποχρεούται να αποτρέψει τον οποιονδήποτε καταδικασμένο δολοφόνο από του να επιλέξει αυτοβούλως και με διαύγεια πνεύματος τον τρόπο του αυτοχειριασμού του, ακόμη και αν βρίσκεται υπό το βάρος τύψεων συνειδήσεως ή θεωρεί ότι τον έχουν περικυκλώσει οι Ερυνίες. Πόσο μάλλον, όταν μία τέτοια απόπειρα ερμηνεύεται από κοινωνία και θεσμούς ως έσχατος εκβιασμός.
Ακούσαμε διάφορα. Ο απεργός πείνας δήθεν δεν εκβιάζει, απλώς εκδηλώνει με τον πιο πανηγυρικό τρόπο ένα παράπονο για τη μη εφαρμογή του νόμου. Αλήθεια; Μπορεί να μας αποδείξει η συνήγορός του πότε προσέφυγε στο νόμο; Η αλήθεια είναι ότι αρνείται να απευθυνθεί στη Δικαιοσύνη. Αν αυτό συμβαίνει διότι προεξοφλεί την απόρριψη του αιτήματός του, αυτό δεν αναστατώνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη συνείδηση του φιλήσυχου και νομοταγούς πολίτη.
Σκοπός της ποινής, λέει ο άλλος, είναι ο σωφρονισμός αυτού που διέπραξε το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων. Αλήθεια; Ο συγκεκριμένος κατ’ επάγγελμα πολύ-δολοφόνος και πολύ-ισοβίτης μετά από εικοσαετή εγκλεισμό στις φυλακές τι είδους σωφρονισμό επέδειξε; Με ποιόν τρόπο έστειλε μήνυμα μεταμέλειας; Τι σηματοδοτούν οι επισκέψεις του στον τόπο του εγκλήματος;
Αλήθεια, όσοι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ και πισώπλατα από αυτόν τον αιμοσταγή και παρανοϊκό δεν είχαν κάποιο δικαίωμα στη ζωή; Τις ορφανικές οικογένειες, τις σκέφτηκε κάποια φορά, έστω και εφιαλτικά στα όνειρά του;
Όχι, τον Χρίστο Μάτη δεν το εκτέλεσε πισώπλατα. Πρώτα του ευχήθηκε “χρόνια πολλά”!
«Άνθρωπος τελειωθείς βέλτιστον των ζώων, χωρισθέν δε νόμου και δίκης, χείριστον πάντων», όπως θα έλεγε και ο Πλάτων.
Διερωτώμεθα, θα επιτρέψει η ελληνική κοινωνία να μετατραπεί η προσωπική υπόθεση ενός 13-ισοβίτη και 25 χρόνια κάθειρξη σε πολιτικό ζήτημα επειδή αυτό θέλουν και αυτό επιδιώκουν οι πολιτικοί του συνήγοροι; Αλήθεια, ποιοι είναι οι στόχοι της σημερινής Αριστεράς; Μήπως πάλι ο διχασμός της ελληνικής κοινωνίας και . . . γαία πυρί μιχθήτω;
Πάντως, το 2015 ο κύριος Κουφοντίνας έκανε απεργία πείνας για να μην γίνει μεταγωγή του στον Κορυδαλλό, όπως λέει το τελευταίο ρεπορτάζ!
Καλό Μήνα! (αν και δεν φαίνεται!).
Γρηγόριος Δημ. Νούσιας – Αεροπόρος.
