Έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά και διάφορα κατά καιρούς για το αντικείμενο του θέματος. Ωστόσο κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν κατωτέρω κάποιες ενδιαφέρουσες απόψεις και στοιχεία, που σχετίζονται άμεσα με το εν λόγω θέμα και που είναι κατά το ''μάλλον ή ήττον '' άγνωστα-ιδιαίτερα κάποιες απόψεις- στο ευρύ κοινό. Ειδικότερα κάποια από τα παρατιθέμενα στοιχεία από γλωσσικής-γραμματικής απόψεως είναι ''εν πολλοίς'' είτε άγνωστα είτε μη πρόσφορα λόγω ''λήθης'', ίσως, για τους παλαιότερους και λόγω ανεπαρκούς διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών για τους νεότερους. Το θέμα αφορά-και πρέπει ν' αφορά- το έθνος μας, όλους τους απανταχού Έλληνες.
''Η αρχαία Ελλάδα μας προσφέρει μια γλώσσα, για την οποία θα πω ακόμα μια φορά ότι είναι οικουμενική...'', είχε πει η Ζακλίν ντε Ρομιγύ, Γαλλίδα Ακαδημαϊκός -απεβίωσε πριν ελάχιστα χρόνια- με ελληνική υπηκοότητα και διατριβή στην ελληνική γλώσσα.
Οι αρετές πράγματι της ελληνικής γλώσσας είναι ίσως σπάνιο φαινόμενο μεταξύ των ευρωπαϊκών τουλάχιστον γλωσσών. Μας φαίνεται λίγο παράξενο να ομιλούμε για ''σοφία της γλώσσας''. Όμως η αναφορά ολίγων και μόνο περιπτώσεων θα μας πείσει για τούτο:
Η μετακίνηση του τόνου, για παράδειγμα, σε μια λέξη σε πολλές περιπτώσεις δημιουργεί θετική ή αρνητική έννοια. Έτσι η λέξη ''ΕΡΓΟΝ'', όταν παρατίθεται με πρώτο συνθετικό μια άλλη λέξη, αποδίδει ιδιότητα με την κατάληξη -ουργος. Π.χ. χειρουργός, πανούργος κ.α. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλείο της ελληνικής γλώσσας. Έτσι λοιπόν στην ως άνω περίπτωση, εάν το ''έργον'' είναι για το καλό των ανθρώπων, τότε η λέξη τονίζεται στη λήγουσα. Π.χ μελισσουργός, χειρουργός, σιδηρουργός κ.α. Εάν όμως το ''έργον'' είναι προς ''βλάβην'' των ανθρώπων, τότε ο τόνος μεταφέρεται στην παραλήγουσα. Π.χ. κακούργος, πανούργος, ραδιούργος κ.α.
Γενικότερα ο,τιδήποτε συνδέεται με το καλό με μοναδικό τρόπο τονίζεται στη λήγουσα. Π.χ. ο Χριστός, που είναι η προσωποποίηση του καλού τονίζεται στη λήγουσα. Αλλά ο άνθρωπος που φέρει τ'όνομά Του ονομάζεται Χρίστος, - το ορθότερο είναι ΧρΙστος και όχι ΧρΗστος- επειδή δεν μπορεί να ταυτισθεί με το απόλυτο καλό. Ο Θεός είναι Λαμπρός• όσοι όμως επιθυμούν να έχουν στ' όνομά τους αυτήν την ιδιότητα φέρουν το όνομα Λάμπρος.
Η λέξη βίος και βιοτή= ζωή έχει σχέση με τη βία, διότι ο άνθρωπος ζει με ''βία'' και ανάγκη. Γι'αυτό οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη βίος(βιοῦν) μόνο για τους ανθρώπους, ενώ τη λέξη ζωή (ζῆν) και γι' ανθρώπους και για ζώα. Η ζωή λέγεται ότι είναι χρήση ψυχής δηλ. αιώνια, ενώ βίος η λίγη ζωή. Ο βίος διαφέρει από τη ζωή, διότι η λέξη βίος τίθεται στα λογικά ζώα δηλ. μόνο στους ανθρώπους, ενώ η ζωή τίθεται (ως στοιχείο) και για ανθρώπους και για τ' άλογα ζώα.
Η σπουδαία Γαλλίδα Ακαδημαϊκός και Ελληνίστρια Ζακλίν ντε Ρομιγύ-μνημονεύεται και παραπάνω-είχε διαπιστώσει από την πολυετή ενασχόλησή της με την Ελληνική Γραμματεία το πόσο οι ξένοι καταφεύγουν στο αστείρευτο ελληνικό ‘’γλωσσικό ύδωρ’’ και είχε πει ανάμεσα στ’ άλλα: ‘’Αναπνέουμε τον αέρα της Ελλάδος κάθε στιγμή χωρίς να το ξέρουμε. Η Ευρώπη που σφυρηλατούμε έχει όνομα ελληνικό..’’ Και εδώ αξίζει πράγματι να μνημονευθεί ότι η θαυμάσια αυτή γλώσσα έχει ‘’εμπλουτίσει’’ με πλήθος λέξεων το λεξιλόγιο ξένων γλωσσών!
Ο σπουδαίος Γάλλος συγγραφέας και μεταφραστής νεοελληνικών έργων Ζακ Λακαρριέρ -απεβίωσε το 2005- έκθαμβος εμπρός στο μεγαλείο της ελληνικής γλώσσας, είχε δηλώσει: ''Η ελληνική γλώσσα έχει το χαρακτηριστικό να προσφέρεται θαυμάσια για την έκφραση όλων των ιεραρχιών με μια απλή αλλαγή του πρώτου συνθετικού. Αρκεί κανείς να βάλει ένα παν-πρωτο-αρχι-υπερ- ή μια οποιαδήποτε άλλη πρόθεση μπροστά σ' ένα θέμα'' και συνεχίζει: ''Και αν συνδυάσει κανείς μεταξύ τους αυτά τα προθέματα λαμβάνει μια ατελείωτη ποικιλία διαβαθμίσεων• τα προθέματα εγκλείονται τα μεν στα δε σαν μια σημασιολοκή κλίμακα, η οποία ορθώνεται προς τον ουρανό των λέξεων''.
Και όμως αυτή η ωραία γλώσσα καταστρέφεται δυστυχώς από τους ίδιους τους Έλληνες. Η κατάργηση των τόνων αλλά και των αρχαίων ελληνικών παλαιότερα οδήγησαν στον ευτελισμό του γλωσσικού μας οργάνου...
Η εκ πρώτης όψεως αθώα ''μονοτονική'' μεταρρύθμιση έχει σοβαρές επιπτώσεις στη μόρφωση των παιδιών μας, όπως καταδεικνύει η πείρα από την πολυετή εφαρμογή του νέου γλωσσικού ιδιώματος. Αλλά και η επαναφορά των αρχαίων ελληνικών στο γυμνάσιο, έπειτα από πολλούς αγώνες και γενική κατακραυγή και ο τρόπος με τον οποίον διδάσκονται αυτά (τα αρχαία) σήμερα κάνουν τους μαθητές, μάλλον, να μισούν το μάθημα. Και τούτο γιατί οι συνεχείς αλλαγές-μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση γενικά, ιδιαίτερα δε σ' ό,τι αφορά τ' αρχαία ελληνικά(περιορισμός ωρών διδασκαλίας-τρόπος διδασκαλίας αυτών, όπως μνημονεύεται ανωτέρω, κ.α), από Υπουργούς Παιδείας, που ''παραβλέπουν'' τη σοφία της ελληνικής γλώσσας λόγω ''πολιτικών ιδεοληψιών'' , έχουν ως αποτέλεσμα, πέραν της ημιμάθειας, να προκαλούν εκνευρισμό και σύγχυση στους μαθητές.
Η επιβεβαίωση όλων αυτών έρχεται από ξένα χείλη. Ο Ελληνιστής Ελληνο-Ιταλός Μάρο Βίττι, καθηγητής της νεοελληνικής γλώσσας σε πανεπιστήμιο της Ιταλίας, είχε δηλώσει σε αθηναϊκή εφημερίδα, δυστυχώς για μας: ''Βλέπω στα Ελληνόπουλα που έρχονται να σπουδάσουν στην Ιταλία μια αισθητή άγνοια στην ελληνική γλώσσα, ακόμα και σε σύγκριση με τους Ιταλούς νέους! Και αυτό είναι κάτι που τους εμποδίζει να φθάσουν στο ευρωπαικό επίπεδο, όπου οι περισσότεροι νέοι έχουν κλασσικές γνώσεις!'' Τα δικά μας σχόλια περιττεύουν.
Ενώ λοιπόν οι ξένοι διανοούμενοι τιμούν αφάνταστα την ελληνική γλώσσα (αρχαία και νέα) και ενώ τ' αρχαία ελληνικά διδάσκονται και στο εξωτερικό, εμείς γινόμαστε οι νεκροθάφτες της...Αλλά και αν υπάρχουν κάποιοι που υψώνουν τη φωνή τους, αγνοούνται παντελώς. Ο ακαδημαϊκός Αγαπητός Τσοπανάκης είχε δηλώσει με αγανάκτηση: ''Καταργήθηκαν και δεν διδάσκονται πια ούτε το Συντακτικό ούτε η Γραμματική. Είναι δυνατόν να μπορέσει να οικοδομήσει κανείς χωρίς σχέδιο; Ό,τι και να είναι αυτό, ακόμα και ένα τραπέζι θέλει σχέδιο...’’ Ακούμε συχνά τους θιασώτες του μονοτονικού συστήματος να επικαλούνται ως επιχείρημα, πλην των άλλων, το ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν τόνους. Οι αρχαίοι δεν εχρειάζοντο τους τόνους. Οι τόνοι και τα πνεύματα υπήρχαν στην προσωδιακή προφορά των αρχαίων. Η αρχαία γλώσσα είχε ''μουσικότητα''. Η προφορά των λέξεων ελάμβανε διαφορετική κάθε φορά χροιά, ανάλογα με το τι έπρεπε να τονισθεί σε συγκεκριμένο χρόνο. Δηλ. η φωνή εγένετο οξεία ή βαρεία (βαργιά) περιεσπάτο, έκανε δηλ. περισπασμούς (περισπωμένη). Γι'αυτό δεν εχρειάζοντο τους τόνους οι αρχαίοι. Έτσι λοιπόν το αυτί του απλού πολίτη ήταν εξασκημένο, ώστε να ''έπιανε'' και την πιο ασήμαντη παραφωνία. Παρατίθεται εδώ η πλέον αποκαλυπτική περίπτωση από το έργο ''ΟΡΕΣΤΗΣ'' του Ευριπίδη:
Όταν ο τότε ηθοποιός Ηγέλοχος, που υπεδύετο τον Ορέστη, έφθασε στην απαγγελία του στίχου 279 που έλεγε: ''ἐκ κυμάτων αὖθις γαλήν' ὁρῶ '', που σημαίνει '' μετά την τρικυμία αντικρύζω και πάλιν γαλήνη'', έκαμε ένα λάθος• το ''γαλήν','' με απόστροφο= γαληνά, ουδέτερο πλυθυντικού που σημαίνει ησυχία, γαλήνη οξύνεται. Και η Γραμματική εδώ λέει: Όταν μια λέξη λήγει σε βραχύ φωνήεν (πλην του υ) και η επομένη λέξη αρχίζει από φωνήεν γίνεται έκθλιψη. Εάν το φωνήεν που εκθλίβεται ετονίζετο και η εκθλιβομένη λέξη είναι κλιτή, τότε ο τόνος αναβιβάζεται στην παραλήγουσα. Έτσι το γαληνά έγινε ''γαλήν' '' με απόστροφο. Ο Ηγέλοχος όμως έκαμε το λάθος και το πρόφερε με περισπωμένη, δηλ. με τόνο, ο οποίος περισπάται στη μέση της προφοράς του, γιατί ''σπάει'', πέφτει προς τα κάτω, κάνει δηλ. περισπασμούς. Ο χρόνος αυτός βεβαίως είναι κλάσματα δευτερολέπτου. Και όμως, το εξασκημένο αυτί του κοινού ''έπιασε'' το λάθος. Γιατί ''γαλῆν'' με περισπωμένη σημαίνει γάτα-εδώ σε αιτιατική πτώση-, οπότε όλοι οι θεατές άρχιζαν να νιαουρίζουν, αποδοκιμάζοντας τον ηθοποιό..... Απ' αυτό και μόνο το παράδειγμα αντιλαμβάνεται κανείς, γιατί οι αρχαίοι δεν εχρειάζοντο τόνους και πνεύματα.
Τα πράγματα όμως σήμερα είναι διαφορετκά •διότι εκτός των άλλων, χωρίς το πολυτονικό σύστημα γραφής δημιουργείται σύγχυση σε πλήθος λέξεων. Ας δούμε μερικές πειστικές περιπτώσεις: -Το ρήμα εἴργω(με ψιλή) σημαίνει εμποδίζω την είσοδο σε κάποιον, ενώ το ρήμα ειργω(με δασεία) σημαίνει εμποδίζω την έξοδον σε κάποιον ,''ἐξ' οὗ''και η λέξη κάθειρξη. -
Η λέξη Σῦρος (με περισπωμένη) σημαίνει το νησί Σύρος, ενώ η λέξη Σύρος (με οξεία) είναι ο κάτοικος της Συρίας! -Η λέξη ὥρα (με δασεία) σημαίνει την ώρα της ημέρας, ενώ η λέξη ὤρα (με ψιλή) σημαίνει φροντίδα ''ἐξ'ῆς'' και θυρωρός ,αυτός που φροντίζει την θύρα.
Ο Μαρξιστικών ιδεολογιών μεγάλος διανοητής και φιλόσοφος Καστοριάδης τόνιζε: ''Αν θέλετε, κύριοι του Υπουργείου, να κάνετε φωνητική ορθογραφία, τότε πρέπει ν' αφήσετε τους τόνους και τα πνεύματα, διότι αυτοί που τα βάλανε, ξέρανε τι κάνανε. Δεν υπήρχαν στ' αρχαία ελληνικά, διότι απλούστατα υπήρχαν μέσα στις ίδιες τις λέξεις. Αυτοί που έκαναν αυτές τις μεταρρυθμίσεις δεν ξέρουν τι είναι γλώσσα, δεν ξέρουν αυτό που ήξερε η κόρη μου στα τρία της χρόνια: Μάθαινε μια λέξη και μετά έψαχνε για τις συγγενείς της. Αυτό είναι μια γλώσσα. Ένα μάγμα, ένα πλέγμα, όπου οι λέξεις παράγονται οι μεν από τις δε, όπου οι σημασίες γλιστράνε από την μια στην άλλη •είναι μια οργανική ενότητα από την οποία δεν μπορείς να βγάλεις και να κολλήσεις πράγματα. Η κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων είναι η κατάργηση της ορθογραφίας, που είναι τελικά η καταστροφή της ορθογραφίας, η καταστροφή της συνέχειας...Ήδη τα παιδιά μας δεν μπορούν να καταλάβουν Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη, διότι αυτοί είναι γεμάτοι από τον πλούτο των αρχαίων Ελληνικών. Δηλαδή πάμε να καταστρέψουμε ό,τι κτίσαμε πριν από πολλά χρόνια. Αυτή είναι η δραματική μοίρα του σύγχρονου Ελληνισμού....''
Συμπερασματικά: Ο νέος τρόπος γραφής της γλώσσας μας (μονοτονικό),που καθιερώθηκε επί υπουργίας στο Υπουργείο Παιδείας του Γεωργίου Ράλλη, σε συνδυασμό με την κατάργηση, σχεδόν, των αρχαίων ελληνικών και την εσφαλμένη ΄΄εν πολλοίς΄΄ χρήση της καθομιλουμένης Νέας Ελληνικής γλώσσας (Δημοτική),που καθιερώθηκε στη συνέχεια επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου, και που ''παρείδον'' αμφότεροι(Ράλλης-Παπανδρέου) τη σοφία της Ελληνικής γλώσσας, συνέβαλε (ο νέος τρόπος γραφής...) βαθμιαία στη γλωσσική σύγχυση και στην κακοποίηση της γλώσσας μας. Ο Γεώργιος Ράλλης αργότερα μετενόησε για τη δική του εσφαλμένη εκπαιδευτική πολιτική• ήταν όμως αργά. Κανείς όμως δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον...
(...με στοιχεία και από τα Ηπειρώτικα Γράμματα...), Αύγουστος 2016
*Υποπτεράρχου (Ε) ε.α της ΠΑ
