Το αρίφνητο κοπάδι, με προπομπούς τα γκεσέμια με τους κύπρους τους σε ευφρόσυνη μουσική αρμονία, πήρε τις ρούγες τις επιστροφής από τη βοσκή, με τις ιαχές του μπιστικού να αντιλαλούν στις υπώρειες και τα φαράγγια, στα νότιο-δυτικά του Παρνασσού, αγνάντια στην Κίρρα και τα νερά του Κορινθιακού, με το δειλινό να ολοκληρώνει την πορφυρή του μεταμόρφωση. Αλλά η μικρή κατσίκα μοιάζει ξεκομμένη και δεν εννοεί να ακολουθήσει. Πάνω σ’ ένα στουρναρένιο ξέφωτο, οσμίζεται και ξεφαντώνει. Τα επιτόπια χοροπηδήματα δεν έχουν σταματημό, μόνον για να βάλει τη μουσούδα της στη σχισμή, να πάρει νέα τζούρα και να ανανεωθεί ο εκστασιασμός. Θα την αποζητήσει ο αφέντης της, θα την εντοπίσει, θα την πλησιάσει και με περίσσεια περιέργειας θα θελήσει και αυτός να δοκιμάσει το ‘‘πράμα’’ της σχισμής. Σε λίγο και ο ίδιος θα νοιώθει ‘‘φευγάτος’’ . . .

Δεν ξέρουμε, αν κατσίκα και τσομπάνος, προφέροντας ακατάληπτες συλλαβές, πιάστηκαν χέρι-χέρι για να επιστρέψουν στο κονάκι. Εκείνο που ξέρουμε είναι, ότι το περιστατικό προκάλεσε την καθολική περιέργεια, η οποία, προϊόντος του χρόνου, μετουσιώθηκε σε λατρεία, και, προεξάρχοντος του ιερατείου, στη στουρναρένια τοποθεσία υψώθηκε ένας κάποιος ναός αφιερωμένος στον θεό Απόλλωνα, τον γιό της Λητούς, της θεάς της έναστρης νύχτας. Προηγουμένως, ο Απόλλωνας είχε σκοτώσει τον πελώριο Πύθωνα, τον φύλακα της Κασταλίας πηγής, εκεί πλησίον, και, ίσως, το όνομα του φιδιού αυτού δόθηκε στην Πυθία, η οποία τελικά θα πάρει τη θέση της κατσίκας, πάνω στον τρίποδα, μασώντας φύλλα δάφνης, πάνω από το χάσμα το αναδίδον τον ‘‘ένθεον ατμόν’’, για να εκφέρει τους διφορούμενους χρησμούς. Αυτούς, που, για αιώνες, θα σημαδεύσουν τις αποφάσεις των ιθυνόντων των Ελληνικών πόλεων και τη μοίρα των πολιτών τους. Γιατί εκεί, στον χώρο αυτόν, είχαν συναντηθεί, λέει, οι αετοί του Διός. Γιατί εκεί ήταν ο Ομφαλός της Γής. Γιατί εκεί ήταν οι Δελφοί.

Από αυτόν τον εκστασιακό πρόλογο θα με συνεφέρει η παρουσία του Αλέξανδρου, που, χωρίς περιστροφές, υψώνει φωνή διαμαρτυρίας, «Ο κόσμος πάει μπροστά και στους Δελφούς ατενίζουν το παρελθόν». Αμάν, μοιάζει με χρησμό της Πυθίας! Ναι, οι Δελφοί, εδώ και κάποια χρόνια έχουν καταστεί Forum ανταλλαγής σκέψεων.

Η φετινή συνάντηση ήταν σε εξέλιξη. Στον εναρκτήριο λόγο του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε τονίσει, «Η σχέση του σύγχρονου Ανθρώπου με την Τεχνολογία και τα επιτεύγματά της, είναι γεμάτη αντιφάσεις, που τις δημιουργούν, αφ’ ενός η καθ' όλα δικαιολογημένη "υπερηφάνεια" του δημιουργού απέναντι στα δημιουργήματά του, και αφ’ ετέρου ο συνακόλουθος ‘‘φόβος και δέος’’ του δημιουργού απέναντι στα ίδια του τα δημιουργήματα». Η δε Άρβελερ, στα 92 της, επίσης θα επισημάνει, «Να θυμηθούμε, ότι δεν υπάρχουν εμπειρογνώμονες του μέλλοντος, οπότε, το σύνθημα της Σίλικον Βάλεϊ, ότι ‘‘αν θέλεις να δαμάσεις το μέλλον, πρέπει να το δημιουργήσεις εσύ ο ίδιος’’, είναι η ευθύνη όλων μας σήμερα. Να δημιουργήσουμε δηλαδή το μέλλον».

Και ποιό είναι το ‘‘μέλλον’’, θα τολμήσω να ρωτήσω τον Αλέξανδρο, τον διάκονο των πνευματικών δικαιωμάτων, της ατομικότητος, των προσωπικών δεδομένων και της διαχείρισης της ‘‘ροής της πληροφορίας’’. Θα με παραπέμψει διαρρήδην στο βιβλίο που μου είχε χαρίσει πρόσφατα: ‘‘Homo Deus’’ . . .
Ναι, μοιάζει με ιστορία του μέλλοντος, όπου ο συγγραφέας, Yuval Noah Harari, μεταξύ των άλλων διαλογίζεται, «Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει ο σοσιαλισμός την εμφάνιση της μη εργαζόμενης τάξης;», «Πώς μπορεί να συμβιβαστεί ο φιλελευθερισμός με την εμφάνιση ενός μεγάλου αδερφού, που θα αντλεί τη δύναμή του από τα Μεγάλα Δεδομένα;». «Θα φτάσει, άραγε, η Σίλικον Βάλεϊ να παράγει και νέες θρησκείες, εκτός από νέες τεχνολογίες;». Τέτοια! Και καλά ξεμπερδέματα . . .

Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε τέτοιο σημείο της ιστορίας, που μπορεί να στρέψει το βλέμμα της ψηλά και να αναζητήσει νέους ορίζοντες. Ας το δεχθούμε. Αλλά, το ερώτημα προβάλλει αμείλικτο, τι θα την κάνουμε όλη αυτή τη δύναμη που μας προσφέρουν η βιοτεχνολογία και η πληροφορική; Είναι πρώτη φορά στην ιστορία, που ο πόλεμος δεν συνυπολογίζεται ως ενδεχόμενο γεγονός όταν κυβερνήσεις, εταιρίες, ακόμη και ιδιώτες σχεδιάζουν το άμεσο μέλλον. Η ειρήνη έχει αποκτήσει ένα διαφορετικό νόημα, και παρουσιάζεται ως ‘‘μη δυνατότητα πολέμου’’. Οι παραδοσιακές αιτίες συμφορών εκλείπουν. Όμως, αν οι άνθρωποι συνεχίσουν να υποφέρουν από πείνα, επιδημίες και πολέμους, χαρακτηριστικά του παρελθόντος, δεν θα μπορούμε εφ’ εξής να κατηγορούμε τη φύση ή τον Θεό.

Αλλά, η ιστορία δεν ανέχεται το κενό. Αν, λοιπόν, τα περιστατικά λιμού, επιδημιών και πολέμου μειώνονται, μέχρι να εκλείψουν, κάτι άλλο θα πάρει τη θέση τους στην ανθρώπινη ημερήσια διάταξη, καθ’ ότι οι άνθρωποι σπάνια είναι ικανοποιημένοι με αυτά που είδη έχουν. Και επειδή το δικαίωμα στη ζωή δεν έχει ημερομηνία λήξεως, οι επόμενοι στόχοι της ανθρωπότητας, πιθανότατα, θα σχετίζονται με την αθανασία, τη μακαριότητα και τη θεϊκότητα. Με τις παραδοχές, ότι αυτό που μας κάνει ευτυχισμένους δεν είναι ο στόχος, αλλά το ίδιο το ταξίδι, ότι η γνώση που δεν αλλάζει τη συμπεριφορά είναι άχρηστη, και ότι η μοναδική μεγάλη σταθερά της ιστορίας είναι, ότι όλα αλλάζουν. Αυτά σαν εισαγωγή . . .

Στις αρχές του 21ου αιώνα, το τρένο είναι έτοιμο να ξεκινήσει, και όσοι το χάσουν δεν θα έχουν άλλη ευκαιρία. Είναι ανάγκη να γίνει κατανοητή η τεχνολογία του αιώνα που διανύουμε, και συγκεκριμένα να εξοικειωθούμε με τις δυνάμεις της βιοτεχνολογίας και των αλγορίθμων. Όσοι ανέβουν με αξιώσεις στο τρένο της προόδου θα αποκτήσουν τις ‘‘θεϊκές’’ ιδιότητες της δημιουργίας. Οι άλλοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με την εξαφάνιση. Χμ! Πώς να την εμπεδώσεις αυτή την προοπτική; Για προσδοκία, πάντως, δεν το λες! Ας προσπαθήσουμε, όμως, να απομακρυνθούμε, όσο γίνεται, από αυτό που μοιάζει σαν το απόλυτα αφηρημένο και που ίσως τρομάζει.

Ο σοσιαλισμός ήταν πολύ προηγμένος πριν εκατό χρόνια, δεν μπόρεσε όμως να παρακολουθήσει τις νέες τεχνολογίες. Οι φιλελεύθεροι, αντιθέτως, προσαρμόστηκαν πολύ καλύτερα στην εποχή της πληροφορίας. Αν ο Μαρξ ξαναγυρνούσε σήμερα στη ζωή, μάλλον θα παρότρυνε τους λιγοστούς εναπομείναντες οπαδούς του να αφιερώνουν λιγότερο χρόνο στην ανάγνωση του ‘‘Κεφαλαίου’’ και περισσότερο στη μελέτη του διαδικτύου και του ανθρώπινου γονιδιώματος.

Τα νικηφόρα, κατά γενική παραδοχή, φιλελεύθερα ιδεώδη σπρώχνουν τώρα την ανθρωπότητα να κυνηγήσει τους τρεις στόχους που προαναφέραμε, έστω και κατά λεκτική υπερβολή. Σπρωγμένοι από τις, υποτίθεται, αλάνθαστες επιθυμίες πελατών και ψηφοφόρων, οι επιστήμονες και οι μηχανικοί αφιερώνουν όλο και μεγαλύτερες προσπάθειες σε αυτά τα εγχειρήματα. Δεν είναι καθόλου παράδοξο, που ένας ανθρωπιστικός πολιτισμός θα θελήσει να μεγιστοποιήσει τη διάρκεια ζωής, την ευτυχία και τη δύναμη των ανθρώπων, για να χρησιμοποιήσουμε πιο συμβατούς όρους. Ναι, οι άνθρωποι, εν κατακλείδι, έχουν ελεύθερη βούληση, χωρίς βέβαια να αγνοούμε και τις όποιες αμφισβητήσεις της.

Στον 21ο αιώνα, λοιπόν, ένα καινοφανές ερώτημα μετατρέπεται σε επείγον πολιτικό και οικονομικό ζήτημα. Ποιό, δηλαδή, από τα δύο είναι πραγματικά σημαντικό, η συνείδηση ή η νοημοσύνη; Η απάντηση παρουσιάζεται, οσημέραι, έως ξεκάθαρη, ότι δηλαδή η νοημοσύνη είναι υποχρεωτική . . . αλλά η συνείδηση προαιρετική. Χμ! Μοιάζει πολύ προχωρημένο, αλλά πρέπει να ενταχθούμε στην ‘‘παραδοχή’’ αυτή, αν δεν θέλουμε να χάσουμε το τρένο.

Αργά ή γρήγορα, οι μη αναβαθμισμένοι άνθρωποι θα είναι εντελώς άχρηστοι, προβλέπουν οι προχωρημένοι οικονομολόγοι. Robot και τρισδιάστατοι εκτυπωτές αντικαθιστούν ήδη τους εργάτες σε χειρωνακτικές εργασίες, και οι υψηλής νοημοσύνης αλγόριθμοι θα κάνουν το ίδιο στις δουλειές γραφείου. Ήδη, το βλέπουμε, τραπεζικοί υπάλληλοι και ταξιδιωτικοί πράκτορες έχουν γίνει είδη προς εξαφάνιση, όσο και αν διαμαρτύρονται οι συνταξιούχοι στις ουρές των ταμείων.

Είναι πραγματικότητα, ότι οι περισσότερες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές σήμερα γίνονται από αλγόριθμους, που μέσα σε ένα δευτερόλεπτο μπορούν να επεξεργάζονται περισσότερα δεδομένα απ’ ότι ένας άνθρωπος σε έναν χρόνο. Και μπορούν να αντιδράσουν στα δεδομένα μέσα σε ένα ανοιγοκλείσιμο του ματιού.

Χρειάζεται, επομένως, να διερωτηθούμε για το ποιά θα είναι η μοίρα των δικηγόρων, όταν εξελιγμένοι αλγόριθμοι θα μπορούν, μέσα σε λίγες ώρες, να εντοπίζουν περισσότερα νομικά προηγούμενα και νομολογίες, από όσα ένας νομικός σε όλη του την καριέρα;

Και οι μαγνητικοί τομογράφοι, που θα μπορούν να λειτουργήσουν σαν αλάνθαστες, σχεδόν, μηχανές αλήθειας;

Και αυτοί οι ψηφιακοί δάσκαλοι, που ποτέ δεν θα χάνουν την υπομονή τους, δεν θα φωνάζουν και δεν θα απεργούν;

Και οι γιατροί, που μπορεί να πέφτουν θύματα των αλγόριθμων; Αλλά ας μη το συνεχίσουμε. Και βέβαια δεν θα εξαφανιστούν όλοι. Τα πράγματα που χρειάζονται ένα υψηλότερο επίπεδο δημιουργικότητας θα παραμείνουν σε ανθρώπινα χέρια, εικάζεται.

Ναι, χρειάζεται δύναμη για να ξεφύγεις από τα αμείλικτα ερωτήματα του 21ου αιώνα, με σημαντικότερο, ίσως, τι θα κάνουμε με όλους τους πλεονάζοντες ανθρώπους. Τι θα κάνουν οι άνθρωποι με συνείδηση, όταν θα έχουμε μη συνειδητούς αλγόριθμους αλλά υψηλής νοημοσύνης, που θα μπορούν να κάνουν σχεδόν τα πάντα καλλίτερα; Στις 10 Φεβρουαρίου 1996, ο Deep Blue της IBM νίκησε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Κασπάρωφ στο σκάκι. Ήταν το περιστατικό αυτό αρκετό για να διαγραφεί για πάντα ο ισχυρισμός για ανωτερότητα του ανθρώπου; Μένει να αποδειχθεί.

Είναι γνωστή η περιπέτεια της Angelina Jolie, της οποίας το θάρρος και οι επιλογές της να δημοσιοποιήσει ένα εν δυνάμει πρόβλημα της υγείας της τής χάρισαν διεθνή αναγνώριση και θαυμασμό. Τη συγκεκριμένη στιγμή η διακεκριμένη ηθοποιός δεν ένοιωθε κάποιον πόνο ή έστω ενόχληση. Τα αισθήματά της τής έλεγαν, «Ηρέμησε, όλα είναι απολύτως υπό έλεγχο». Χμ! Αλλά οι αλγόριθμοι των υπολογιστών των γιατρών της έλεγαν κάτι διαφορετικό, «Και βέβαια, δεν αισθάνεσαι ότι συμβαίνει κάτι κακό στο σώμα σου, αλλά στο DNA σου υπάρχει μια ωρολογιακή βόμβα. Κάνε κάτι, τώρα!». Ναι, και έκανε προληπτική μαστεκτομή. Συγκινητικό, ε; Αργότερα θα έρθει και στις πηγές του Αχέροντα, τις οποίες θα περπατήσει ιππαστί.

Το σύμβολο {23 and Me} αναφέρεται στα είκοσι τρία ζεύγη χρωμοσωμάτων που κωδικοποιούν το ανθρώπινο γονιδίωμα και που έχουν μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με τον εαυτόν μας, του κάθε ενός ξεχωριστά. Όποιος μπορεί να καταλάβει τι λένε τα χρωμοσώματά μας, μπορεί να μας πει πράγματα για τον εαυτόν μας, τα οποία ούτε καν υποπτευόμαστε. Σήμερα, κιόλας, ο αλγόριθμος του Facebook μπορεί να εκτιμήσει καλλίτερα την προσωπικότητα και τις διαθέσεις των ανθρώπων, απ’ ό,τι φίλοι, σύζυγοι και γονείς. Πολλοί ήδη το έχουν επιχειρήσει, όπως έχουμε παρατηρήσει. Λοιπόν, μετά την ανάρτηση αυτή σβήνουν όλα τα προσωπικά δεδομένα! Με τι καρδιά να πας παρακάτω!

Εφ’ όσον οι βιολόγοι, αυτοί οι επιστήμονες του μέλλοντος, κατέληξαν ήδη στο συμπέρασμα, ότι οι ανθρώπινοι οργανισμοί είναι αλγόριθμοι, αυτομάτως γκρεμίστηκε ο τοίχος ανάμεσα στο οργανικό και το ανόργανο. Και μετέτρεψαν την επανάσταση των υπολογιστών, από καθαρό μηχανολογικό ζήτημα, σε βιολογικό κατακλυσμό. Και μεταβίβασαν την αυθεντία από τους μεμονωμένους ανθρώπους στους δικτυωμένους αλγορίθμους. Βάζω στοίχημα, ότι ουδέποτε θα εκλείψουν οι αυθεντίες . . .

Είναι οφθαλμοφανές, οτι η μεταβίβαση, γενικότερα, της εξουσίας από τους ανθρώπους στους αλγόριθμους συμβαίνει ήδη γύρω μας, όχι σαν αποτέλεσμα κοσμοϊστορικών κυβερνητικών αποφάσεων, αλλά εξ αιτίας μιας πλημμύρας από πεζές προσωπικές επιλογές. Αν δεν προσέξουμε, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα Οργουελικό αστυνομικό κράτος, που θα καταγράφει και θα ελέγχει διαρκώς, όχι μόνον τις πράξεις μας, αλλά ακόμα και ό,τι συμβαίνει μέσα στο σώμα και στο μυαλό μας, όσο θα μας έχει απομείνει . . .

Στις ερχόμενες δεκαετίες, οι νέες τέχνο-θρησκείες θα κατακτήσουν τον κόσμο με την υπόσχεση της ‘‘σωτηρίας’’ μέσα από τους αλγόριθμους και τα γονίδια. Το πιό ενδιαφέρον μέρος του κόσμου, και από ‘‘θρησκευτική σκοπιά’’, θα είναι η Σίλικον Βάλεϋ, στην Καλιφόρνια. Πέρασα απ΄ έξω αλλά δεν μπήκα. Εκεί όπου οι γκουρού της υψηλής τεχνολογίας προετοιμάζουν τις νέες ‘‘θρησκείες’’, που θα έχουν μικρή σχέση με τον Θεό και πολύ μεγαλύτερη με την τεχνολογία.

Νέες τεχνο-επιστήμες εν όψει. Ο τεχνο-ανθρωπισμός και η ‘‘θρησκεία’’ των δεδομένων. Η πρώτη συμφωνεί, ότι ο Homo Sapiens έχει ολοκληρώσει την ιστορική του πορεία και πρέπει να δημιουργηθεί ο διάδοχός του, ο Homo Deus . . . Εδώ είμαστε. Δηλαδή, ένα πολύ ανώτερο μοντέλο ανθρώπου, που θα διατηρεί κάποια ανθρώπινα χαρακτηριστικά, αλλά θα διαθέτει επίσης αναβαθμισμένες σωματικές και πνευματικές ικανότητες, που θα του επιτρέψουν να κρατήσει τη θέση του ακόμα και απέναντι στους πιο εξελιγμένους μη συνειδητούς αλγόριθμους. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι πρέπει να αναβαθμίσουν το μυαλό τους, αν θέλουν να παραμείνουν στο παιχνίδι.

Η δεύτερη τεχνο-επιστήμη μας λέει, ότι πρέπει να μετατρέψουμε τα δεδομένα σε πληροφορία, την πληροφορία σε γνώση και τη γνώση σε σοφία. Ποιός θα τα κάνει αυτά; Χωρίς αντίρρηση, οι ηλεκτρονικοί αλγόριθμοι, οι οποίοι θα έχουν πρόσβαση ακόμη και στα Ακασσικά Αρχεία του Σύμπαντος, καθ’ υπερβολήν.

Έτσι, σύμφωνα με τη σύγχρονη αντίληψη, ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς και ο κρατικά ελεγχόμενος κομμουνισμός δεν είναι ιδεολογίες, ή ηθικά πιστεύω, ή πολιτικοί θεσμοί, που βρίσκονται σε διαρκή ανταγωνισμό. Είναι στην ουσία ανταγωνιστικά συστήματα επεξεργασίας δεδομένων. Οποία απλούστευσις! Και τόσο αίμα ανά τους αιώνες; Ναι, ο καπιταλισμός χρησιμοποιεί κατανεμημένη επεξεργασία, ενώ ο κομμουνισμός βασίζεται στη συγκεντρωτική επεξεργασία. Η μέριμνα για την επεξεργασία δεδομένων εξηγεί ακόμη και το γιατί οι καπιταλιστές προτιμούν τη χαμηλή φορολογία, για να αναφερθούμε και σε μια προεκλογική εξαγγελία!

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, ότι, καθώς οι συνθήκες επεξεργασίας δεδομένων αλλάζουν ραγδαία, η δημοκρατία μπορεί να μπει σε περιπέτειες. Καθ’ ότι, όχι μόνον ο όγκος των δεδομένων αλλά και η ταχύτητα επεξεργασίας αυτών καθώς αυξάνονται, σεβαστοί θεσμοί, όπως εκλογές, πολιτικά κόμματα και κοινοβούλια μπορεί να καταστούν παρωχημένοι, όχι επειδή είναι ανήθικοι (ούτε συζήτηση . . .) αλλά επειδή δεν θα είναι επαρκείς στην ανάλυση των δεδομένων. Η κρατική χελώνα δεν θα μπορεί να παρακολουθήσει τον τεχνολογικό λαγό. Θα την κατακλύζουν τα δεδομένα του.

Με τέτοια ‘‘ροή της πληροφορίας’’, σε λίγο, κανείς δεν θα ξέρει κατά πού πήγε η εξουσία, όσα γκεσέμια με ηχηρούς κύπρους και αν την οδηγούν. Κανείς ‘‘Αδελφός’’, όσο μεγάλος και αν είναι, όσες ιαχές και αν αντιλαλήσει, δεν θα μπορεί να την κονέψει. Στο τέλος θα εξαφανιστεί και αυτός, γιατί θα έχει αντικατασταθεί από τα ‘‘Μεγάλα Δεδομένα’’. Το παρήγορο είναι, ότι για όλα αυτά θα χρειαστεί χρόνος πλέον του αιώνος. Ευτυχώς . . .

Όμως, είμαστε, ήδη, στη διαχωριστική γραμμή που, ο ανθρωπισμός έλεγε, «Άκου τα συναισθήματά σου», ενώ η επιστήμη επεξεργασίας δεδομένων λέει (τώρα) , «Άκου τους αλγόριθμους». Αισθάνομαι μακάριος, που ακόμη δεν μπορώ να προσδιορίσω πότε θα γίνει δόγμα καθολικό το ότι, «Η ζωή είναι απλώς επεξεργασία δεδομένων». Πάντως, θα έρθει η στιγμή που και τα συναισθήματα θα είναι αλγοριθμικής τεχνοτροπίας. Ούφ . . . !

Όχι, δεν θα γίνει ο ‘‘Homo Deus’’ το νέο ευαγγέλιο, ούτε το καινούργιο προσκεφάλι μας. Χωρίς αυτό να σημαίνει, αν και υπάρχει χάσμα γενεών, ότι δεν μπορώ να συνεννοηθώ με τον Αλέξανδρο. Απλώς ο ίδιος να προσέχει τα δώρα που μου κάνει! Και προς το παρόν, αντί για το τρένο που οδηγεί στους αλγοριθμικούς λαβυρίνθους, προτιμούμε αυτό για τις στουρναρένιες υπώρειες του Ζαλόγγου, αγνάντια του Αμβρακικού και σε ασφαλή απόσταση από ‘‘χάσματα με ένθεον ατμόν’’, και μ’ αυτό σας αποχαιρετούμε.

1 Απριλίου 2019
Γρηγόριος Δημ. Νούσιας – Αεροπόρος.