Αγαπητοί Φίλοι (ες) ,
Ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών,
στο άρθρο του
'Ο Αττίλας ΙΙ και η στάση της Ελλάδας' στην καθημερινή της 08.03.2020, μεταξύ των άλλων γράφει:
Ενδεχόμενη αποστολή ενισχύσεων στο νησί
Υπήρχε, όμως, η επιλογή της ενίσχυσης των δυνάμεων στην Κύπρο; Από το πρωί της 14ης Αυγούστου, σε συσκέψεις στο Πεντάγωνο, εξετάστηκαν οι δυνατότητες αποστολής υποβρυχίων και αεροσκαφών, καθώς και μιας μεραρχίας. Ωστόσο, η στρατιωτική ηγεσία επισήμανε στην κυβέρνηση ότι τα αεροσκάφη δεν θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εξέλιξη των επιχειρήσεων και δεν θα είχαν καύσιμα για να επιστρέψουν.
Ο «Νηρεύς», ένα από τα δύο σύγχρονα υποβρύχια του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού: Επομένως, χρήση τους στην Κύπρο θα συνεπαγόταν και την απώλειά τους, άρα εδραίωση της αεροπορικής υπεροχής της Τουρκίας και στο Αιγαίο.
Η προετοιμασία μιας μεραρχίας θα απαιτούσε 6 ή 7 ημέρες και πάντως δεν θα μπορούσε να φθάσει στη νήσο, αφού κατά τη μετάβασή της θα ήταν εκτεθειμένη στις επιθέσεις της τουρκικής αεροπορίας.
Ο Καραμανλής εξέτασε το ενδεχόμενο να επιβιβαστούν στα πλοία της νηοπομπής ο ίδιος και ο Αβέρωφ, ελπίζοντας ότι η παρουσία τους θα απέτρεπε τουρκική επίθεση· ζητήθηκε επίσης βρετανική συνδρομή για να φτάσουν στην Κύπρο οι ελληνικές δυνάμεις. Αλλά σε λίγο είχε γίνει σαφές ότι η τουρκική επιχείρηση ολοκληρωνόταν με ταχείς ρυθμούς και η δράση έστω και μιας ελληνικής μεραρχίας δεν θα αναχαίτιζε την τουρκική προέλαση – αντίθετα, η πιθανότατη καταστροφή της απλώς θα μεγιστοποιούσε την τουρκική υπεροχή και στο Αιγαίο.
Ιδιαίτερα ενδεικτική των τεράστιων ελλειμμάτων στρατηγικής (αλλά και κοινής λογικής) είναι η συζήτηση –ακόμη γίνεται– για τη δυνατότητα χρήσης των 20 περίπου αεροσκαφών Phantom, που είχαν πράγματι μεγαλύτερες δυνατότητες από τα F84 και F86 που διέθετε η χώρα το 1964 ή από τα F104 που παρέλαβε εκείνο το έτος.
Η ακτίνα δράσεως: Το ερώτημα στην περίπτωσή μας δεν είναι το εάν τα Phantom ήταν καλά αεροπλάνα. Το ερώτημα είναι το εάν είχαν επαρκή ακτίνα δράσεως για να επιχειρήσουν στην Κύπρο.
Ασφαλώς, η ακτίνα δράσεως δεν είναι εύκολα υπολογίσιμη: εξαρτάται από τον οπλισμό που φέρει το αεροσκάφος (που και αυτός εξαρτάται από το είδος της αποστολής που εκτελεί), από το ύψος πτήσεως, από την πιθανότητα εμπλοκής με την εχθρική αεροπορία κ.λπ. Με άλλα λόγια, η ακτίνα δράσεως δεν είναι ένας σταθερός «αριθμός», αλλά ένα τόξο πιθανών τιμών. Ωστόσο, τα F4 δεν είχαν μεγαλύτερη ακτίνα δράσης σε σύγκριση με τα παλαιότερα εκείνα αεροσκάφη. Δεν μπορούσαν να εκτελέσουν επιχειρήσεις αεροπορικής υποστήριξης στην Κύπρο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, για λόγους ηθικού, ήταν σημαντικό για τους μαχητές στην Κύπρο να δουν «ένα ελληνικό αεροπλάνο». Αιχμάλωτοι των τουρκικών δυνάμεων εισβολής με καλυμμένα τα μάτια. Ωστόσο, το ελληνικό αεροπλάνο που θα φαινόταν στον κυπριακό ουρανό εκείνες τις ημέρες, θα έφευγε κατόπιν για τη Συρία για να παραδοθεί εκεί, και δεν θα επέστρεφε για να μετρήσει στον συσχετισμό δυνάμεων Ελλάδας-Τουρκίας. Αυτό η Ελλάδα το ήξερε από την εποχή της κρίσης του 1964.
Ο Αντιπτέραρχος (Ι), Γεώργιος Ν. Σκαρλάτος, Επίτιμος Υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ απάντησε, στις 15 Μαρτίου 2020
Ο Αττίλας ΙΙ και η στάση της Ελλάδας
Κύριε Διευθυντά
Ως, Κυβερνήτης και Εκπαιδευτής Αέρος των αεροσκαφών PHANTOMS επί σειρά ετών, και έχοντας πετάξει μαζί τους περισσότερες από 1500 ώρες, ενθουσιάστηκα όταν είδα την επιβλητική φωτογραφία τους στην κορυφή της σελίδας 26 του Κυριακάτικου φύλλου της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ στις 8 Μαρτίου.
Στη δεύτερη σειρά στο κέντρο διακρίνεται, και, ο νεαρός τότε σμηναγός (Ι) Γιώργος Σκαρλάτος!
Ειδικότερα, ο τίτλος του ολοσέλιδου άρθρου, σε συνδυασμό με την εντυπωσιακή φωτογραφία, με προδιάθεσε θετικά για να αναγνώσω το περιεχόμενο του αρθρογράφου Καθηγητή ελπίζοντας πως, ως επιστήμονας, θα είχε καταγράψει ενδιαφέρουσες ιστορικές αλήθειες.
Ατυχώς, διαψεύστηκα και απογοητεύτηκα πολύ γρήγορα όταν διαπίστωσα πως ο κ. Καθηγητής, με την βεβαιότητα «ειδικού αεροπόρου δοκιμαστή», βασίζει την όλη του επιχειρηματολογία, για την μη στρατιωτική αντίδραση της Ελλάδας στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του Αττίλα ΙΙ, κυρίως στο γεγονός ότι η ακτίνα δράσεως των PHANTOMS δεν επέτρεπε να επιχειρήσουν στη Μεγαλόνησο και εάν τελικά χρησιμοποιούντο θα κατέληγαν στη…Συρία(;;;)
Πέραν αυτής της ανακρίβειας ο κ. Καθηγητής, προκειμένου να ενισχύσει την άποψή του, προβαίνει και σε έμμεσο bullying ισχυριζόμενος πως οι οποιεσδήποτε αντίθετες φωνές για την ακτίνα δράσεως των PHANTOMS προέρχονται αποκλειστικά από… ακροδεξιά στοιχεία(;;;).
Λυπάμαι για τα ολισθήματα αυτά το κ. Καθηγητή ο οποίος ευκόλως θα τα είχε αποφύγει εάν είχε φροντίσει να πληροφορηθεί από τα δέκα πληρώματα των PHANTOMS, που στο πλαίσιο του Αττίλα Ι, ευρέθηκαν την πρωία της 22ας Ιουλίου 1974 στο α/μ του Ηρακλείου προκειμένου να επιχειρήσουν στην Κύπρο, πως ΟΥΔΕΙΣ είχε σχεδιάσει την αποστολή με προσγείωση στη…Συρία!!! Αντιθέτως όλοι είχαμε σχεδιάσει την προσβολή στην Κύπρο με παραμονή άνωθεν της Νήσου πέντε έως επτά λεπτά και επιστροφή στο Ηράκλειο!!!
Υπενθυμίζω πως σε σχετική ερώτηση για την μη χρησιμοποίηση των PHANTOMS η τότε ηγεσία της ΠΑ (η ίδια και στον Αττίλα ΙΙ) ουδέποτε επικαλέστηκε σαν δικαιολογία την μικρά ακτίνα δράσεως αλλά, απολογητικά, είχε ισχυριστεί πως η Μοίρα των PHANTOMS δεν είχε υποστεί την προβλεπόμενη αξιολόγηση και ως εκ τούτου δεν ήταν… τυπικά ετοιμοπόλεμη(;;;)..
Αποσπάσματα της όλης σχετικής αλληλογραφίας με την εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», τον Αύγουστο του 2000 , όπου περιέχονται οι απαντήσεις της τότε ηγεσίας καθώς και η εύλογη αντίδραση των τότε Διοικητού και των δύο αξιωματικών επιχειρήσεων της Μοίρας για αυτές τις απαντήσεις, που αλλοίωναν την πραγματικότητα και έθιγαν το κύρος και το ηθικό του προσωπικού, έχουν συγκεντρωθεί, με επιμέλεια και εμπεριστατωμένες αναλύσεις, στο ιστορικής αξίας βιβλίο με τίτλο «Παρακαταθήκες Αετών» που κυκλοφόρησε ο εμβληματικός Πτέραρχος (Ι) εα Παναγιώτης Μπαλές το 2012.
Τέλος, και για οποιονδήποτε κακόπιστο, υπάρχουν και τα επίσημα εγχειρίδια του κατασκευαστή των αεροσκαφών που αποδεικνύουν πως οι επιχειρήσεις στην Κύπρο από την Κρήτη με PHANTOMS μπορούσαν - και μπορούν – να εκτελεστούν με απόλυτη επιτυχία και χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο!
Ανταπάντηση κ. Χατζηβασιλείου
Ο αντιπτέραρχος (Ι) κ. Γεώργιος Ν. Σκαρλάτος, επίτιμος υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ, αποδίδει λανθασμένα την άποψή μου.
Το επιχείρημά μου είναι ότι, λόγω της αποτυχίας της επιστράτευσης, «δεν υπήρχε σημαντικός όγκος αξιόμαχων δυνάμεων και δυνατότητα για αποτελεσματική αξιοποίησή τους στο πεδίο της μάχης». Αυτός ήταν ο βασικός λόγος της στρατιωτικής αδυναμίας της Ελλάδας στον Αττίλα ΙΙ.
Ως προς την ακτίνα δράσεως των αεροσκαφών Φάντομ, ο κ. αντιπτέραρχος σημειώνει ότι αυτά μπορούσαν να επιχειρήσουν στην Κύπρο για «πέντε έως επτά λεπτά» και να επιστρέψουν στην Κρήτη.
Από την πλευρά μου, διατυπώνω κάποιες απορίες: Πρώτον, εάν τα δικά μας αεροσκάφη είχαν 5-7 λεπτά για επιχειρήσεις στην Κύπρο, πόσο χρόνο είχαν τα τουρκικά (και πόσα ήταν τα τουρκικά έναντι των δικών μας 10 ή 20); Δεύτερον, κάνω άραγε λάθος όταν ισχυρίζομαι ότι οι Τούρκοι δεν θα χρειάζονταν καν να καταρρίψουν τα δικά μας αεροπλάνα; Μου φαίνεται ότι αρκούσε να τα εμπλέξουν σε αερομαχία για έξι έως οκτώ λεπτά, ώστε αυτά και να μην μπορούν να επιχειρήσουν στην Κύπρο και να μην έχουν καύσιμα να επιστρέψουν στην Κρήτη. Και τρίτον: είναι δυνατόν να μιλάμε για πολεμικές επιχειρήσεις, σαν να μην υπήρχε η εχθρική αεροπορία;
Αισθάνομαι την υποχρέωση να εκφράσω τον βαθύτατο θαυμασμό μου για τα πληρώματα που το καλοκαίρι του 1974 εθελοντικά προσφέρθηκαν να εκτελέσουν την αποστολή από την Κρήτη. Και προσφέρθηκαν παρά το ότι δεν θα επέστρεφαν. Είμαι βέβαιος ότι το γνώριζαν και τότε.
Ευανθης Χατζηβασιλειου, Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σχόλιο Ιστοσελίδας
Όπως, φαίνεται στην απάντηση του, ο κ. καθηγητής με οίηση Ριχτόφεν εμφανίζεται ως ο ειδικός στην εναέρια μάχη και αμφισβητεί τους επαϊοντες και τα εγχειρίδια του αεροσκάφους. Ακόμη, και προκειμένου να υποστηρίξει την εκδοχή του, αποδίδει στους Ελληνες Αεροπόρους ψυχολογία καμικάζι που ουδέποτε υπήρξε αφού η φιλοσοφία αυτή του ανατέλλοντος ηλίου όχι μόνο δεν έχει υιοθετηθεί από το Ελληνικό Πνεύμα αλλά παραμένει και αντίθετη από το "Ο τολμών Νικά" και το "Ταν ή επί Τας"!
Σε ότι αφορά στα σχόλιά του για τις δυνατότητες της αντίπαλης αεροπορίας της εποχής δεν χρειάζεται αναφορά στα αεροσκάφη που διέθετε στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο αλλά ας θυμηθούμε πως είχε αναλάβει αποστολή να βυθίζει τα... δικά της πλοία!!!
Πραγματικά η απάντηση του κ. καθηγητή σε συνδυασμό και με το αρχικό του σχετικό άρθρο πείθει και τον πλέον κακόπιστο πως η Ιστορία δεν γράφεται από τους πρωταγωνιστές αλλά από "επαϊοντες επί παντός επιστητού" !!!
Τώρα γίνεται αντιληπτό γιατί ουδέποτε εκλήθη να καταθέσει από την επιτροπή που συνέταξε τον..."απόρρητο" φάκελο της Κύπρου κάποιος από τη Διοίκηση και τα πληρώματα των PHANTOMS που συμμετείχαν ενεργώς στα γεγονότα της Κύπρου την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου 1974! Κρίμα!
